群数独

看抽象代数的时候突然想到,群的 Cayley 表和数独一样,都要求每行(列)中的元素互异。那么能不能按照群的规则(即结合律)出一道变种数独题呢?于是简单试了一下。

规则:

  • 题面是一个 \(10 \times 10\) 数表(行和列从 \(0\) 开始计数),元素为 \(0 \sim 9\) 的整数;第 \(0\) 行和第 \(0\) 列的值已经给出
  • 与普通数独相同,每行、每列的元素不能重复;注意没有九宫格的条件
  • \(i\)\(j\) 列的值为 \(x\)\(j\)\(k\) 列的值为 \(y\),则 \(i\)\(y\) 列和 \(x\)\(k\) 列的值相同

TLDR:补全一个以 \(0\) 为单位元的 \(10\) 阶群的乘法表。(提示:\(10\) 阶群只有 \(\mathrm{Z}_{10}\)\(\mathrm{D}_{10}\) 两种)

题 1:(表中横、竖线仅作美化排版用途,无实际含义)

\[ \begin{array} {r|rrr|rrr|rrr} 0 & 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 & 7 & 8 & 9 \\ \hline 1 & 0 & & & & & & & & \\ 2 & & & 1 & & & & & & \\ 3 & & 4 & & & & & & & \\ \hline 4 & & & & & & & & & \\ 5 & & & & 2 & & & & & \\ 6 & & & & & & & & & \\ \hline 7 & & & & & & 3 & & & \\ 8 & & & & & 9 & & & & \\ 9 & & & & & & & & & \\ \end{array} \]

解析

表中 \(2 \times 3 \ne 3 \times 2\),说明这个群一定是 \(\mathrm{D}_{10}\). 这里先明确一下记号:\(\mathrm{D}_{10} = \langle r, s \mid r^5 = s^2 = e,\ sr = r^{-1}s \rangle\).

解决题目的关键在于理解 \(\mathrm{D}_{10}\) 的自同构。具体而言,对于任意的 \(n \in \{1, 2, 3, 4\},\ m \in \{0, 1, 2, 3, 4\}\),存在一个自同构,把 \(r^n\) 映射到 \(r\),把 \(r^m s\) 映射到 \(s\).

\(0\) 是单位元,而 \(1 \times 1 = 0\),说明 \(1\) 是“s 型”元素。根据这个群的自同构,我们可以确定,假如本题有解,那么一定存在一个 \(1\) 对应群中元素 \(s\)(下文简写为 \(1 \sim s\))的解。那么我们不妨设 \(1 \sim s\).

\(2 \times 3 = 1\),说明 \(2\)\(3\) 一个是“r 型”,一个是“s 型”。注意到 \(5 \times (3 \times 2) = 2\),因此 \(5\)\(3\) 互为逆元。“s 型”元素的逆元都是它本身,因此 \(3\) 是“r 型”,\(2\) 是“s 型”。

不妨设 \(3 \sim r\),则 \(2 \sim rs\)\(5 \sim r^4\). \(3 \times 2 = 4\),说明 \(4 \sim r^2 s\).

这是目前已确定的元素:

\(0\)\(1\)\(2\)\(3\)\(4\)\(5\)\(6\)\(7\)\(8\)\(9\)
\(e\)\(s\)\(rs\)\(r\)\(r^2 s\)\(r^4\)

还剩下 \(r^2,\, r^3,\, r^3 s,\, r^4s\) 尚未确定。

\(7 \times 6 = 3\),说明 \(6\)\(7\) 要么都是“r 型”,要么都是“s 型”。而 \(r^2 \times r^3 = r^3 \times r^2 = e\),说明 \(6\)\(7\) 只能都是“s 型”,因此 \(6 \sim r^3 s\)\(7 \sim r^4 s\).

\(8 \times 5 = 9\),而 \(8\)\(9\) 只能在 \(r^2,\, r^3\) 中取值,因此 \(8 \sim r^3\)\(9 \sim r^2\).

完整的对应关系如下:

\(0\)\(1\)\(2\)\(3\)\(4\)\(5\)\(6\)\(7\)\(8\)\(9\)
\(e\)\(s\)\(rs\)\(r\)\(r^2 s\)\(r^4\)\(r^3 s\)\(r^4 s\)\(r^3\)\(r^2\)

据此把乘法表补全即可。

答案:

\[ \begin{array} {r|rrr|rrr|rrr} 0 & 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 & 7 & 8 & 9 \\ \hline 1 & 0 & 5 & 7 & 8 & 2 & 9 & 3 & 4 & 6 \\ 2 & 3 & 0 & 1 & 5 & 4 & 8 & 9 & 6 & 7 \\ 3 & 2 & 4 & 9 & 6 & 0 & 7 & 1 & 5 & 8 \\ \hline 4 & 9 & 3 & 2 & 0 & 6 & 5 & 8 & 7 & 1 \\ 5 & 7 & 1 & 0 & 2 & 8 & 4 & 6 & 9 & 3 \\ 6 & 8 & 9 & 4 & 3 & 7 & 0 & 5 & 1 & 2 \\ \hline 7 & 5 & 8 & 6 & 9 & 1 & 3 & 0 & 2 & 4 \\ 8 & 6 & 7 & 5 & 1 & 9 & 2 & 4 & 3 & 0 \\ 9 & 4 & 6 & 8 & 7 & 3 & 1 & 2 & 0 & 5 \\ \end{array} \]

题 2:

\[ \begin{array} {r|rrr|rrr|rrr} 0 & 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 & 7 & 8 & 9 \\ \hline 1 & & & & & & & & & \\ 2 & & & & & & & & & \\ 3 & & & 0 & & & & & & 4 \\ \hline 4 & & & & & & & & 0 & \\ 5 & & 7 & & & & & & & \\ 6 & & & & & & & & & \\ \hline 7 & & & & & & & & & \\ 8 & & & & & 2 & & & & \\ 9 & & & & 1 & & & & & \\ \end{array} \]

解析

用和题 1 类似的方法,可以发现 \(\mathrm{D}_{10}\) 是不行的。因此,这个群只能是 \(\mathrm{Z}_{10}\). 记 \(\mathrm{Z}_{10} = \langle g \mid g^{10} = e \rangle\).

\(3 \times 3 = 0\),说明 \(3\) 的阶为 \(2\),因此 \(3 \sim g^5\).

考虑从 \(4\) 出发往后推。但我们还不确定 \(4\) 的阶是 \(5\) 还是 \(10\). 先假设 \(4\) 的阶是 \(5\),那么不妨设 \(4 \sim g^2\).

\(3 \times 9 = 4\),说明 \(9 \sim g^7\). \(4 \times 8 = 0\),说明 \(8 \sim g^8\). \(9 \times 4 = 1\),说明 \(1 \sim g^9\).

这是目前已确定的元素:

\(0\)\(1\)\(2\)\(3\)\(4\)\(5\)\(6\)\(7\)\(8\)\(9\)
\(e\)\(g^9\)\(g^5\)\(g^2\)\(g^8\)\(g^7\)

还剩下 \(g,\, g^3,\, g^4,\, g^6\) 尚未确定。

还有两个条件没有用到:\(5 \times 2 = 7\)\(8 \times 5 = 2\). 对 \(8 \times 5 \times 2\) 使用结合律,得到 \(2 \times 2 = 8 \times 7\).

这说明 \(7\)\(g^4\) 或者 \(g^6\). 若 \(7 \sim g^4\),则 \(2 \sim g\)\(2 \sim g^6\);若 \(7 \sim g^6\),则 \(2 \sim g^2\)\(2 \sim g^7\),矛盾。因此,\(7 \sim g^4\).

\(5 \times 2 = 7\),若 \(2 \sim g\),则 \(5 \sim g^3\);若 \(2 \sim g^6\),则 \(5 \sim g^8\),矛盾。因此,\(2 \sim g\)\(5 \sim g^3\)\(6 \sim g^6\).

完整的对应关系如下:

\(0\)\(1\)\(2\)\(3\)\(4\)\(5\)\(6\)\(7\)\(8\)\(9\)
\(e\)\(g^9\)\(g\)\(g^5\)\(g^2\)\(g^3\)\(g^6\)\(g^4\)\(g^8\)\(g^7\)

据此把乘法表补全即可。

答案:

\[ \begin{array} {r|rrr|rrr|rrr} 0 & 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 & 7 & 8 & 9 \\ \hline 1 & 8 & 0 & 7 & 2 & 4 & 3 & 5 & 9 & 6 \\ 2 & 0 & 4 & 6 & 5 & 7 & 9 & 3 & 1 & 8 \\ 3 & 7 & 6 & 0 & 9 & 8 & 2 & 1 & 5 & 4 \\ \hline 4 & 2 & 5 & 9 & 7 & 3 & 8 & 6 & 0 & 1 \\ 5 & 4 & 7 & 8 & 3 & 6 & 1 & 9 & 2 & 0 \\ 6 & 3 & 9 & 2 & 8 & 1 & 4 & 0 & 7 & 5 \\ \hline 7 & 5 & 3 & 1 & 6 & 9 & 0 & 8 & 4 & 2 \\ 8 & 9 & 1 & 5 & 0 & 2 & 7 & 4 & 6 & 3 \\ 9 & 6 & 8 & 4 & 1 & 0 & 5 & 2 & 3 & 7 \\ \end{array} \]


以下是作者的一些疑问:

  1. 存不存在只有 5 个已知数且有唯一解的题面?
  2. 有没有比较有效的方法构造这类题目的 \(8 \times 8\) 版本?